Czy sposób karmienia noworodka ma znaczenie dla jego rozwoju i zdrowia w pierwszym okresie życia?28 lipca, 2016
Antybiotykoterapia okołoporodowa kobiety w ciąży28 lipca, 2016

Mleko matki kształtuje przyszłość dziecka

Rodzaj pokarmu podawanego noworodkom tuż po urodzeniu ma ogromne znaczenie, ponieważ wpływa na kształtowanie mikroflory przewodu pokarmowego dziecka, która stanowi naturalną barierę ochronną organizmu. Z przeprowadzonych badań wynika, iż najlepsze jest mleko matki, niestety, nie zawsze istnieje możliwość karmienia piersią. Jak rodzaj pokarmu podawanego noworodkowi wpływa na rozwój i przyszłość dziecka?

Mleko matki zawiera szereg cennych substancji, które umożliwiają prawidłowy rozwój dziecka. Podczas karmienia piersią noworodek otrzymuje swoiste przeciwciała (odporność bierna), dzięki którym jego organizm, pomimo braku dojrzałego układu immunologicznego, może zwalczać potencjalne patogeny. Ponadto mleko matki pełni rolę naturalnego synbiotyku, oznacza to, iż zawiera zarówno probiotyki, czyli żywe szczepy bakterii kwasu mlekowego, jak i prebiotyki promujące wzrost „dobrych” bakterii. Wykazano, iż u dzieci karmionych piersią w krótkim czasie dochodzi do wzrostu liczby i szczepów bakterii kwasu mlekowego z rodzaju Bifidobacterium, które szybko stają się mikroflorą dominującą. Szacuje się, że stanowią one od 60 do 90% wszystkich mikroorganizmów obecnych w kale.

Rola bakterii kwasu mlekowego w przewodzie pokarmowym noworodka

Naukowcy udowodnili, iż bakterie z rodzaju Bifidobacterium stanowią naturalną barierę ochronną organizmu, ponieważ posiadają zdolność do wytwarzania kwasu mlekowego, który obniża pH przewodu pokarmowego i tym samym ogranicza wzrost potencjalnych patogenów. Ponadto bakterie z rodzaju Bifidobacterium wytwarzają nadtlenek wodoru, bakteriocyny oraz aktywne kwasy organiczne, syntetyzowane przez nie metabolity wykazują działanie antybakteryjne. Udowodniono, iż noworodki, u których dominującą mikroflorą przewodu pokarmowego są bakterie kwasu mlekowego, rzadziej zmagają się z infekcjami. „Dobre” bakterie z rodzaju BifidobacteriumLactobacillus rywalizują z potencjalnymi patogenami o substancje odżywcze i miejsce przylegania do nabłonka jelit. Ich duża liczebność uniemożliwia kolonizację ścian jelit przez mikroorganizmy potencjalnie chorobotwórcze. Jednocześnie bakterie kwasu mlekowego uszczelniają ściany jelita, zapobiegając tym samym przenikaniu antygenów (substancji obcych) do krwiobiegu.

Siara matki bogactwem składników odpowiedzialnych za odporność

Największą koncentracją bakterii kwasu mlekowego z rodzaju LactobacillusBifidobacterium oraz promujących ich wzrost oligosacharydów charakteryzuje się siara. Należy jednak pamiętać, iż organizm matki wytwarza ją tylko przez pierwsze dwie doby po porodzie. Siara jest produkowana przez gruczoły mlekowe i ma postać żółtej wydzieliny. Zaczyna gromadzić się w sutku matki już od 20. tygodnia ciąży. Siara w porównaniu z mlekiem właściwym charakteryzuje się większą zawartością białka, przy czym nie jest ono szczególnie odżywcze, odgrywa natomiast kluczową rolę w prawidłowym dojrzewaniu przewodu pokarmowego noworodka. Ponadto wykazano, iż 1 ml siary zawiera aż 5 mg przeciwciał IgA, przy czym większa część z nich nie jest wchłaniana, lecz pozostaje na powierzchni układu pokarmowego noworodka, pełniąc rolę „płaszcza odpornościowego”. Zapobiega on przyleganiu mikroorganizmów potencjalnie chorobotwórczych do ścian układu pokarmowego. Z kolei zawarte w siarze prostaglandyny nie ulegają trawieniu w żołądku, lecz w swojej pierwotnej postaci chronią żołądek i inne organy wchodzące w skład układu pokarmowego przed infekcją.

Bakterie kwasu mlekowego – naturalna ochrona przed patogenami

W sytuacji, gdy mikroflorę dominującą przewodu pokarmowego noworodka stanowią bakterie kwasu mlekowego z rodzaju LactobacillusBifidobacterium przekazywane wraz z mlekiem matki, organizm dziecka jest w naturalny sposób chroniony przed namnażaniem patogennych szczepów Clostridium perfringensEscherichia coli. Clostridium perfringens to niezwykle niebezpieczny gatunek bakterii, który należy do gramdodatnich, beztlenowych laseczek. Posiada on zdolność do wytwarzania w niesprzyjajacych warunkach środowiska endospor, które są odporne na działanie skrajnie wysokich i niskich temperatur oraz powszechnie stosowanych środków do dezynfekcji. Szczepy Clostridium perfringens (laseczki zgorzeli gazowej) wchodzą w skład fizjologicznej mikroflory przewodu pokarmowego człowieka, przy czym na ogół ich namnażanie ogranicza populacja bakterii kwasu mlekowego. Niestety, gdy liczba „dobrych” bakterii z rodzaju LactobacillusBifidobacterium nie jest dostateczna, laseczka zgorzeli gazowej staje się niebezpieczna. Clostridium perfringens wywołuje zgorzel gazową, czyli chorobę prowadzącą do martwicy mięśni lub tkanki łącznej, której towarzyszy powstawanie gazu. Jeśli w porę nie zostanie podjęte odpowiednie leczenie, infekcja może zakończyć się śmiercią noworodka spowodowaną toksemią i szokiem. Wykazano, iż Clostridium perfringens wytwarza aż 14 toksyn, które przyczyniają się do lizy (rozpadu) erytrocytów, leukocytów, płytek krwi i komórek śródbłonka, co z kolei przyczynia się do wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych.

Z kolei Escherichia coli, zwana też pałeczką okrężnicy, jest zaliczana do gramujemnych, względnie beztlenowych bakterii. Wykazano, iż wchodzi w skład fizjologicznej mikroflory jelita grubego człowieka. Niepatogenne szczepy Escherichia coli pełnią niezwykle istotną rolę w organizmie człowieka, ponieważ uczestniczą w rozkładzie pokarmu i syntezie witamin z grupy B i K. Niestety, oprócz szczepów symbiotycznych można spotkać też szczepy patogenne, które w określonych warunkach wywołują schorzenia układu pokarmowego i moczowego, które są niezwykle groźne dla noworodka.

Wpływ karmienia piersią na mikroflorę przewodu pokarmowego noworodka

Po 2-3 dobach od urodzenia u dzieci karmionych mlekiem matki szczepy bakterii z rodzaju Bifidobacterium stają się dominującą mikroflorą jelit. Jest to ze wszech miar pożądane, ponieważ bakterie kwasu mlekowego w naturalny sposób chronią organizm maluszka przed wieloma groźnymi infekcjami. Niestety, nie każda matka może karmić dziecko piersią. Czasem zdarza się, iż kobieta nie ma pokarmu lub mleko wytwarzane przez jej gruczoły mlekowe alergizuje noworodka. Z kolei po przeprowadzeniu cesarskiego cięcia kobieta bardzo często potrzebuje czasu, aby odzyskać siły i móc sprawować opiekę nad dzieckiem. Natomiast w sytuacji, gdy do porodu dochodzi przedwcześnie, noworodek nierzadko trafia na oddział intensywnej opieki medycznej lub musi przebywać w inkubatorze, co uniemożliwia matce karmienie piersią. Choć mleko matki uchodzi za źródło cennych składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka, nosicielki wirusa HIV powinny karmić swoje nowo narodzone pociechy gotowymi mieszankami. W ich przypadku istnieje bowiem ryzyko zakażenia noworodka groźnym wirusem.

Wykazano też, iż karmienie dzieci gotowymi mieszankami dla niemowląt przyczynia się do większego zróżnicowania gatunkowego flory bakteryjnej noworodka. Niestety, zawiera ona aż 10-krotnie mniej bakterii z rodzaju BifidobacteriumLactobacillus niż mikroflora dzieci karmionych mlekiem matki. Podawanie mleka zastępczego skutkuje też wzrostem liczebności populacji bakterii z rodzaju BacteroidesEnterobacter. Ponadto zaobserwowano, iż rodzaj pokarmu podawanego noworodkom przyczynia się do znacznych różnic w proporcji bakterii beztlenowych do tlenowych wchodzących w skład mikroflory przewodu pokarmowego. U dzieci karmionych mlekiem matki wynosi ona 10:1, podczas gdy u noworodków, którym podawano gotowe mieszanki 1000:1 (Jańczewska i Domżalska-Popadiuk 2014).

Rola probiotyków w kształtowaniu prawidłowej mikroflory u dzieci niekarmionych piersią

W sytuacji, gdy z jakichś powodów kobieta nie może karmić dziecka piersią, zaleca się podawanie noworodkowi probiotyków, czyli produktów zawierających żywe, starannie wyselekcjonowane szczepy bakterii kwasu mlekowego o udokumentowanym działaniu. FFbaby to pierwszy na polskim rynku preparat dedykowany noworodkom zaraz po urodzeniu, który został opracowany przez mikrobiologów i neonatologów z myślą o dzieciach niekarmionych piersią. Skuteczność działania FFbaby potwierdzają badania kliniczne, które zostały przeprowadzone w 8 najważniejszych ośrodkach neonatologicznych w Polsce z udziałem 153 noworodków.

FFbaby zawiera dwa żywe szczepy bakterii kwasu mlekowego – Bifidobacterium breve PB04 oraz Lactobacillus rhamnosus KL53A, które stanowią mikroflorę dominującą w przewodzie pokarmowym dzieci karmionych mlekiem matki. Preparat ten wzmacnia naturalną barierę ochronną organizmu i zmniejsza ryzyko infekcji, które w przypadku noworodków są szczególnie groźne. FFbaby jest jedynym dostępnym w Polsce produktem probiotycznym dla dzieci niekarmionych piersią, który zawiera szczep Bifidobacterium breve PB04. Naukowcy wykazali, iż zarówno suplementacja diety noworodka, jak i matki odpowiednimi preparatami probiotycznymi, korzystnie wpływa na rozwój mikrobioty jelit we wczesnym okresie rozwoju dziecka. W przypadku noworodków szczepem pożądanym jest Bifidobacterium breve, który stanowi mikroflorę dominująca w mleku matki.

Wykazano, iż włączenie do diety noworodków preparatów probiotycznych zawierających szczepy bakterii kwasu mlekowego z rodzaju LactobacillusBifidobacterium takich jak FFbaby, zmniejsza prawdopodobieństwo infekcji górnych dróg oddechowych. „Dobre” bakterie zapobiegają przyleganiu patogenów do śluzówki jelita, ponieważ same zajmują miejsce, które mogłyby zasiedlić mikroorganizmy chorobotwórcze. FFbaby pozwala uniknąć dysfunkcji przewodu pokarmowego, które mogą powodować stany zapalne jelit, martwicze zapalenie jelit, a nawet sepsę. Zawarte w nim szczepy bakterii kwasu mlekowego stymulują dojrzewanie układu immunologicznego, dzięki czemu zmniejszają ryzyko rozwoju chorób o podłożu alergicznym i autoimmunologicznym.

FFbaby stanowi najlepsze rozwiązanie dla dzieci, które nie mogły być karmione mlekiem matki, produkt ten warto zacząć podawać noworodkowi już od pierwszych godzin życia przez okres 6 tygodni. Pozwala on uzyskać równowagę flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym maluszka, która zapewnia mu prawidłowy rozwój.

1) Jańczewska Iwona, Domżalska-Popadiuk Iwona; 2014; Znaczenie kolonizacji bakteryjnej przewodu pokarmowego noworodków donoszonych urodzonych drogą cesarskiego cięcia; Ann. Acad. Med. Gedan; 44; 99-104

new-kidsnew-product-ffbaby
Zobacz także