Skoki rozwojowe w pierwszym roku życia dziecka – jak je rozpoznać?

Mówi się, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. I w tym stwierdzeniu jest wiele prawdy. Jednak warto pamiętać, że małe dzieci rozwijają się bardzo intensywnie, szczególnie w pierwszym roku życia. To właśnie w tym czasie skokowo rozwija się układ nerwowy u niemowlaka. W pierwszym roku życia dziecka można zaobserwować aż siedem skoków rozwojowych. Czym dokładnie jest skok rozwojowy i w jaki sposób można rozpoznać poszczególne skoki rozwojowe u niemowląt? .

Czym są skoki rozwojowe?

Pod pojęciem skoki rozwojowe u dzieci, kryją się ważne dla rozwoju układu nerwowego, w tym mózgu dziecka momenty, które mają miejsce na przestrzeni pierwszego roku życia. W tym czasie bardzo intensywnie rozwija się właśnie układ nerwowy, ale ma to miejsce etapami – skokami. Pozwala to dziecku zdobywać nowe umiejętności i poznawać otaczający je świat, lepiej reagować na bodźce, które są mu dostarczane z zewnątrz.

W jaki sposób rozpoznać, że zbliża się skok rozwojowy u dziecka?

Na krótko przed skokiem rozwojowym u dziecka można zaobserwować charakterystyczne objawy. Zalicza się do nich przede wszystkim problemy z zasypianiem, drażliwość, zły nastrój, częsty płacz o innym natężeniu niż zazwyczaj i niepokój. Dziecko w tym czasie może być bardziej marudne i domagać się większej uwagi ze strony opiekunów. Może też być mniej aktywne niż zazwyczaj.

U mniejszych dzieci okres poprzedzający skok rozwojowy może trwać do kilku dni. U nieco starszych może przedłużać się nawet do kilku tygodni.

Jak przebiegają poszczególne skoki rozwojowe i kiedy należy się ich spodziewać?

Skoki rozwojowe pojawiają się u większości dzieci mniej więcej w tym samym momencie. Trzeba jednak pamiętać o tym, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie i u niektórych te skoki mogą pojawić się nieco wcześniej lub nieco później. W tym czasie warto zadbać o to, aby maluszek mógł spokojnie spać, aby jak najlepiej przystosować się do nowych umiejętności. Sen jest bardzo ważny dla dziecka na każdym etapie jego rozwoju, gdyż pozwala regenerować się oraz systematyzować oraz przyswajać nowe wrażenia i umiejętności. Trzeba też pamiętać o tym, żeby nie narażać dziecka na zbyt wiele nowych bodźców, szczególnie takich, do których odbioru nie jest jeszcze przygotowane, gdyż w ten sposób możemy mu bardziej zaszkodzić niż pomóc.

Wskazuje się, że w ciągu pierwszego roku życia występują następujące skoki rozwojowe u dziecka:

• Skok rozwojowy 5 tydzień – pierwszy skok rozwojowy można zaobserwować w piątym tygodniu życia dziecka, czyli mniej więcej po skończeniu pierwszego miesiąca życia. Rozwija się wtedy wzrok dziecka. Opiekunowie mogą zauważyć, że dziecko zaczyna chętniej się rozglądać, skupiać wzrok na twarzach i przedmiotach. Również inne zmysły dziecka zaczynają lepiej funkcjonować, a z uwagi, że jest to dla dziecka nowość może być drażliwe przy głośniejszych dźwiękach czy czując nowe lub wyraziste zapachy. U dziecka zaczynają pojawiać się również bardziej świadome emocje – pierwsze uśmiechy, a także łzy. Dziecko w tym czasie staje się bardziej aktywne – wydłuża się czas aktywności pomiędzy kolejnymi drzemkami. Można też zaobserwować to, że maluch lepiej trawi pokarmy, świadczy o tym, że mniej ulewa i lepiej mu się odbija;
• skok rozwojowy 7-9 tydzień – to czas, kiedy maluch zaczyna dostrzegać codzienną rutynę i kolejność następujących po sobie zdarzeń np. że po kąpieli jest czas na sen, przy utulaniu do snu jest ciemno, a kiedy jest ułożone w konkretny sposób będzie karmione. Dziecko zaczyna też ruszać swoimi rączkami i obserwować je, z czasem bawić się nimi. Intensywniejsze stają się też ruchy nóżek. Nadchodzi też czas gaworzenia i pierwszych prób głosu. Dziecko wyraźniej widzi, a przez to może obserwować już mimikę twarzy osób, które się nim opiekują;
• skok rozwojowy 11-12 tydzień – to kolejny moment lepszego rozwoju wzroku dziecka – maluszek widzi już detale i może wodzić wzrokiem za mniejszymi przedmiotami np. swoją ulubioną zabawką. Również jego słuch rozwija się coraz lepiej, gdyż może dostrzegać różnice w natężeniu i tonie głosu. W trzecim miesiącu życia, dzięki lepszemu chwytowi (przedmioty chwyta obiema rączkami), dziecko zaczyna poznawać świat poprzez wkładanie wszystkiego do buzi. Można też już zauważyć to, że maluch odpycha się nóżkami w czasie leżenia na pleckach;
• skok rozwojowy 14-19 tydzień – to czas, kiedy dziecko zaczyna rozumieć regułę przyczyna-skutek, że z jednych zdarzeń wynikają drugie np. gdy potrząśnie grzechotką ona wyda dźwięk. Maluch w tym wieku wydaje już pierwsze dźwięki z łączonych sylab, więc rodzice mogą nasłuchiwać już pierwszych „mamamam” czy „bababba” i „tatata”, jednak trzeba pamiętać o tym, że dziecko robi to nieświadomie i nie przypisuje tych dźwięków jako określenia dla danej osoby np. mamy czy taty. Dziecko po czwartym skoku rozwojowym staje się jeszcze bardziej ruchliwe. Potrafi między innymi przekręcać się z pleców na brzuszek i odwrotnie, co daje mu nową perspektywę do poznawania świata. Maluch będzie podejmował już pierwsze próby raczkowania, które będą wyglądały jak pełzanie. Dziecko staje się też bardziej świadome siebie i swojego otoczenia – reaguje na imię i odbicie w lustrze, przekłada zabawki z ręki do ręki, a także celowo upuszcza je na podłogę;
• skok rozwojowy 22-26 tydzień – to jest bardzo waży dla dziecka skok rozwojowy. 6 miesiąc przynosi między innymi coraz lepszą koordynację ruchów rąk (dziecko klaszcze, wykonuje precyzyjniejszy chwyt) i nóg, dzięki czemu coraz lepiej idą mu podejmowane próby raczkowania i stawania na nóżkach. W tym czasie maluch może już świadomie uśmiechać się do osób, które zna i wyrażać swoją obawę, gdy te osoby znikną lub zobaczy kogoś obcego. Po tym skoku rozwojowym większość dzieci już samodzielnie siedzi;
• skok rozwojowy 33-37 tydzień – dziecko coraz lepiej manifestuje swoje emocje i coraz lepiej rozumie otaczający je świat. Może już rozpoznawać kształty i kolory. Jego sposób postrzegania świata zbliża się do postrzegania świata dorosłych;
• skok rozwojowy 41-46 tydzień – ostatni skok rozwojowy przynosi między innymi świadome używanie przez dziecko słowa „nie”, którego zazwyczaj używa dość często. Maluch potrafi również powtarzać proste słowa i charakterystyczne odgłosy zwierząt. Dzieci w tym wieku już precyzyjnie wykonują ruchy dłoni, dlatego chętnie bawią się sorterami czy prostymi puzzlami i kolorowymi klockami. Na tym etapie są również podejmowane pierwsze próby chodzenia.